Wat is het doel?

Het gaat om het verlangen om iets te bereiken. Sommige mensen kennen dat gevoel: je gaat zo op in je activiteit dat je de wereld om je heen vergeet. Het loopt gesmeerd, het lijkt alsof je hele lichaam en geest, al je zintuigen gericht zijn op wat je doet. Je lijkt alles te kunnen - of althans in de mate die nodig is voor de betreffende taak. Het voelt zelfs jammer als het vijf uur is en je naar huis kunt, hoe prettig het vooruitzicht van je gezin om je heen en een avondje ontspanning ook kan zijn. Je straalde in de activiteit, vonkte. En dat is precies wat de hersenen doen: Vonken van intrinsieke motivatie.

In werkelijkheid blijkt deze prikkeling zeldzaam te zijn. Hoe komt het dat slechts 18% van de werknemers zich bewust is van de organisatiedoelstellingen van hun werk, slechts 12% erin gelooft en slechts 9% weet wat het allemaal voor hen betekent? Waar is de vonk in het werk gebleven?

Laten we de vraag eerst eens omdraaien en kijken welke factoren dat vonken bevorderen. Dan blijkt dat 80% bepaald wordt door slaap, voeding en beweging. Dat is nauwelijks verrassend en staat relatief los van de werksituatie. Maar hier komt het: 20% komt voort uit voel- en denkkracht. 20%, dat is nogal wat. En voel- en denkkracht heeft wel degelijk te maken met hoe je werk eruit ziet (Energyboost, H. van der loo, 2013).

Wat je niet ziet, is er niet.     

Je kijkt met je ogen, maar je ziet met je hersenen. Niet alles wat je ogen oppikken wordt doorgegeven aan je hersenen. Je hersenen hebben moeite om zoveel lijnen te combineren tot een beeld.

Evenzo vinden onze hersenen, in hun functie die we "geheugen" noemen, het ook moeilijk om informatie op te halen over wat we leuk vinden, maar vooral over wat we willen, als we er niet bewust over nadenken. Als we er geen aandacht aan besteden, zien we het niet - en daarom zijn gevoel en denkvermogen zo belangrijk voor de energie en inspiratie die ons helpen dingen te doen.

Hoe gebruiken we ons gevoel en denkvermogen om erachter te komen wat we willen?

Verschillende factoren beïnvloeden je keuzegedrag. Uit onderzoek blijkt dat het deel van de hersenen waar emoties worden verwerkt, de amygdala, om evolutionaire redenen ook wel het reptielenbrein genoemd, een grote invloed heeft op het maken van keuzes. Je frontale kwab moet de amygdala voorzien van een rationeel tegenwicht.

Het is voor ieder mens anders hoe die interactie uitpakt. Dat hangt bijvoorbeeld af van ervaringen uit het verleden en de manier waarop iemand daardoor zijn denk- en gevoels'kracht' gebruikt. Wanneer iemand gewend is zijn gevoelens te negeren en in plaats daarvan alleen zijn denkkracht te gebruiken, kunnen die onderdrukte gevoelens zich gaan uiten in lichamelijke klachten. Het lichaam moet immers een manier vinden om iets met die emoties te doen.

Anderzijds, wanneer iemand geleerd heeft zijn aandacht op zijn gevoelens te richten, kan het zijn dat hij (te) impulsief handelt vanuit zijn emotie. Kortom, de manier waarop iemand zijn denk- en gevoelsvermogen gebruikt, hangt af van de manier waarop die persoon bewust of onbewust met zijn aandacht omgaat.

Keuzes maken

Je hebt ooit leren fietsen. Was wat je toen deed een bewuste keuze? Of ging je er gewoon voor? Werd het je uitgelegd of ontdekte je gaandeweg wat goed werkte en wat niet? Meestal het laatste, denk ik. Hetzelfde geldt voor het kiezen van je aandacht: we noemen dat impliciet leren. Hoe meer we rationeel uitleggen in automatische vaardigheden, hoe minder we echt onze aandacht kunnen richten. Maar laat je ook niet leiden door emoties: hoe minder we ons laten leiden, hoe meer controle we uiteindelijk hebben over wat we doen, wat weer zelfvertrouwen geeft. Geef ruimte aan je intuïtie, en zorg dat je in het nu blijft, dan zul je ook meer keuzes maken die bij je passen.

We maken keuzes op basis van verstand en emotie, zoals we in het voorgaande hebben laten zien. Maar hoe zit het met betekenis? Kies je daar ook voor? Voor sommigen wel. Voor anderen komt zingeving voort uit je diepste innerlijke wens, verlangen, en waarom je hier op aarde bent. Dat is de kern van zingeving: de zin, de betekenis die je aan dit leven geeft. Je hebt wel de keuze of je dit verlangen aandacht geeft en activeert of niet.

Dat klinkt misschien wat stijfjes, maar in de praktijk van het dagelijks leven is het niets anders dan het licht dat aangaat waar je hart en hoofd samenkomen in wat je al elke dag doet. Soms zijn bepaalde activiteiten zo vanzelfsprekend dat op zo'n moment hart en hoofd samensmelten, zonder dat je het meteen zo noemt. Op zulke momenten ben je het meest productief, creatief en effectief.

En mijn doel? Lang geleden toen ik mijn eigen bedrijf begon, had ik met mijn zakenpartners de slogan "werken aan een prettig werkklimaat". Meer compassie in organisaties brengen, vooral voor wat er niet zou moeten zijn, want dan wordt alles zoveel makkelijker. Ik zie zoveel organisaties en teams die onder spanning zo onhandig met elkaar omgaan. Daar zou ik graag wat meer liefde in willen stoppen. Probeer dat meer te verkopen... Gelukkig past dat perfect bij Sociale Innovatie.